@book{9378719182023, author = "Łukasz Breńkacz", abstract = "Od Autora W monografii om{\'o}wiono wybrane aspekty eksperymentalnego i numerycznego wyznaczania wsp{\'o}łczynnik{\'o}w dynamicznych poprzecznych łożysk hydrodyna-micznych. Łożyska są jednym z podstawowych element{\'o}w wpływających na dy-namikę maszyn wirnikowych. Gł{\'o}wnymi parametrami opisującymi działanie ło-żysk (a więc i działanie całego układu wirującego) są ich wsp{\'o}łczynniki sztywno-ści i tłumienia. Za ich pomocą opisać można każdy rodzaj łożysk. Analizy w ni-niejszej monografii przeprowadzone były na przykładzie łożysk hydrodynamicz-nych, ale bezpośrednie analogie można znaleźć do każdego innego rodzaju łożysk. Przedstawiono metodę eksperymentalnego wyznaczania wsp{\'o}łczynnik{\'o}w dyna-micznych łożysk hydrodynamicznych oraz opisano metody numeryczne (liniowe i nieliniowe) obliczania tych wsp{\'o}łczynnik{\'o}w. Na podstawie por{\'o}wnania wyni-k{\'o}w symulacji numerycznych i rezultat{\'o}w pomiar{\'o}w parametr{\'o}w pracy maszyny wirnikowej wyposażonej w łożyska hydrodynamiczne o wyraźnie nieliniowych charakterystykach określony został zakres stosowalności r{\'o}żnych metod oblicze-niowych. Badania eksperymentalne przeprowadzono z wykorzystaniem metody impul-sowej, na podstawie kt{\'o}rej wyznaczono parametry dynamiczne łożysk hydrody-namicznych. Zastosowana metoda z liniowym algorytmem obliczeń umożliwia wyznaczenie wsp{\'o}łczynnik{\'o}w sztywności i tłumienia oraz wyznaczenie wsp{\'o}ł-czynnik{\'o}w masy w jednym algorytmie. Wsp{\'o}łczynniki sztywności i tłumienia nie mogą być wyznaczane bezpośrednio, dlatego stosowane są pośrednie metody ich obliczania. Jedynie masa wirnika jest parametrem bezpośrednio mierzalnym. Po-r{\'o}wnanie obliczonych pośrednio wsp{\'o}łczynnik{\'o}w masy ze znaną masą wirnika. pozwoliło na wstępne oszacowanie poprawności otrzymanych wynik{\'o}w. W ramach pracy przeprowadzono analizę wrażliwości, wspomnianej wcze-śniej, metody eksperymentalnej przy użyciu modelu stworzonego w programie Samcef Rotors. Analizowany był wpływ niewyważenia, przesunięcia czujnik{\'o}w pomiarowych oraz r{\'o}żnych wariant{\'o}w siły wymuszającej. Na podstawie badań eksperymentalnych wyznaczono wsp{\'o}łczynniki dynamiczne łożysk hydrodyna-micznych w szerokim zakresie prędkości obrotowych, uwzględniających prędko-ści rezonansowe i nadrezonansowe. Ich weryfikację przeprowadzono za pomocą programu Abaqus. Wykonano r{\'o}wnież numeryczne obliczenia wsp{\'o}łczynnik{\'o}w sztywności i tłumienia łożysk hydrodynamicznych z użyciem liniowych i nieliniowych mo-deli obliczeniowych opracowanych w Instytucie Maszyn Przepływowych im. Ro-berta Szewalskiego, Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku (IMP PAN). Wyzna-czone za pomocą numerycznych modeli (liniowych i nieliniowych) parametry sztywności i tłumienia łożysk hydrodynamicznych por{\'o}wnano z wynikami badań eksperymentalnych. Na bazie tego por{\'o}wnania możliwe było ocenienie r{\'o}żnic po-między wartościami wsp{\'o}łczynnik{\'o}w dynamicznych łożysk obliczonymi liniową i nieliniową metodą numeryczną oraz metodą eksperymentalną. Książka niniejsza jest przetłumaczoną i rozszerzoną wersją monografii zaty-tułowanej „Bearing dynamic coefficients in rotordynamics: Computational met-hods and practical applications” wydanej wsp{\'o}lnie przez wydawnictwo John Wi-ley {\&} Sons Ltd oraz ASME Press. Zagadnienia te były r{\'o}wnież poruszane w roz-prawie doktorskiej [1] i kilkunastu artykułach naukowych. Uwzględniając możli-wości eksperymentalnych i numerycznych metod wyznaczania wsp{\'o}łczynnik{\'o}w dynamicznych łożysk oraz ich ograniczenia można stwierdzić, że stanowią one użyteczne narzędzie pracy inżyniera. Składam serdeczne podziękowania wszystkim Pracownikom Zakładu Dyna-miki i Diagnostyki Turbin za ich życzliwość, za atmosferę przyjaźni, kt{\'o}ra towa-rzyszyła mi przez cały okres pracy, i za to, że na ich pomoc i doświadczenie ba-dawcze zawsze mogłem liczyć. W szczeg{\'o}lności wyrazy wdzięczności kieruję do prof. Grzegorza Żywicy oraz prof. Jana Kicińskiego. Otrzymanie wynik{\'o}w badań przedstawionych w książce nie byłoby możliwe bez finansowanego wsparcia w ramach kilku projekt{\'o}w: • Część prac wykonana została w ramach programu ACTIVERING w te-macie: Aktywne łożyska foliowe ze zmiennymi właściwościami dyna-micznymi, umowa nr LIDER/51/0200/L9/17/NCBR/2018, pogrom LI-DER. • Praca częściowo sfinansowana została ze środk{\'o}w Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer 2015/17/N/ST8/01825 w ramach projektu Preludium. • Część badań wykonanych została podczas rocznego stażu (od 01.04.2013 do 31.03.2014) w firmie LMS International w Leuven w Belgii w ramach projektu STA-DY-WI-CO. Temat zadania badawczego: Identification of the nonlinear systems structural dynamics based on the rotating machin-ery test stand. • Cześć prac wykonanych została przy wsparciu projektu kluczowego POIG.01.01.02-00-016/08 – „Modelowe kompleksy agroenergetyczne, jako przykład kogeneracji rozproszonej opartej na lokalnych i odnawial-nych źr{\'o}dłach energii”. • Część prac wykonanych została przy wsparciu Programu Strategicznego NCBR „Zaawansowane technologie pozyskiwania energii, zadanie ba-dawcze nr 4 Programu Strategicznego: „Opracowanie zintegrowanych technologii wytwarzania paliw i energii z biomasy, odpad{\'o}w rolniczych i innych”. • Obliczenia wykonano na komputerach Centrum Informatycznego Tr{\'o}j-miejskiej Akademickiej Sieci Komputerowej. ", doi = "https://doi.org/10.58139/DY09-0M58", isbn = "978-83-66928-08-4", publisher = "Wydawnictwo Instytutu Maszyn Przepływowych PAN", series = "Maszyny Przepływowe", title = "{W}sp{\'o}łczynniki dynamiczne łożysk [{B}earing dynamic coefficien", url = "https://www.imp.gda.pl/en/imp-pan-publishing/maszyny-przeplywowe/ksiazki/article/lukasz-brenkacz/", volume = "37", year = "2023", }